Krowy mleczne są podatne na wiele różnych chorób i zaburzeń zdrowotnych. Dobre zarządzanie pomoże uniknąć zachorowań krów, ale możliwe jest również zwiększenie zdrowotności zwierząt gospodarskich i ich odporności na choroby poprzez hodowlę. Dzięki hodowli dla lepszego zdrowia, twoje krowy pozostaną dłużej w stadzie.
Choroby zakaźne, takie jak mastitis, zapalenie płuc, choroby racic i wiele innych, zwykle wymagają leczenia antybiotykami. Stanowi to coraz większe zaniepokojenie wielu konsumentów, ponieważ nieograniczone stosowanie antybiotyków może prowadzić do rozwoju odpornych szczepów bakterii, które mogą być przenoszone na ludzi i stanowić wyzwanie dla leczenia niektórych chorób. Zaburzenia metaboliczne, takie jak ketoza, hipokalcemia i przemieszczanie trawieńca są wyzwaniem w wielu gospodarstwach mlecznych i wymagają leczenia, a nawet zabiegów chirurgicznych. Mogą to być kosztowne zabiegi i skutkować znaczną utratą wydajności i ograniczeniem dobrostanu zwierząt. Zaburzenia rozrodcze, takie jak zatrzymanie łożyska i zapalenie macicy, mogą prowadzić do opóźnienia ciąży lub całkowitego zatrzymania cyklu, co może skutkować niepożądanym brakowaniem krów. Wspólnym mianownikiem dla wszystkich chorób i zaburzeń dotykających krowy mleczne są straty finansowe spowodowane zmniejszoną wydajnością mleczną, kosztami leczenia, zwiększonym nakładem pracy, ograniczonym dobrostanem zwierząt i niepożądanym stosowaniem antybiotyków.
Zarządzanie stadem
Dobre praktyki zarządzania, takie jak prawidłowe żywienie, dobre techniki doju, odpowiednie legowiska, dobra wentylacja, suche podłogi i wiele innych czynników są niezbędne, aby uniknąć zachorowań krów. Jednak poprawa zdrowotności zwierząt gospodarskich i odporności na choroby możliwa jest także przez hodowlę. Dodanie selekcji genetycznej pod kątem zdrowotności do celu hodowlanego, przy odpowiednim wyważeniu, przeciwdziała negatywnemu wpływowi selekcji genetycznej na produkcję.
Cechy związane ze zdrowiem krów mają zazwyczaj bardzo niską odziedziczalność - od wartości ledwie powyżej zera do około 5%. Nie oznacza to jednak, że postęp genetyczny jest niemożliwy (patrz na przykład Berry i in., 2019). Tempo postępu zależy od zmienności genetycznej cechy i wiarygodności wartości hodowlanej określonej przez liczbę zwierząt z danymi oraz jakość danych itp.
Już od lat siedemdziesiątych w krajach skandynawskich odnotowuje się wszystkie przypadki leczenia weterynaryjnego wszelkich rodzajów chorób i zaburzeń bydła mlecznego. W związku z tym, kraje te dysponują teraz wystarczającą bazą danych, aby prowadzić selekcję genetyczną pod kątem cech zdrowotnych, która została zapoczątkowana w krajach skandynawskich już na początku lat osiemdziesiątych. Jednak cechy zdrowotne inne niż te związane ze zdrowotnością wymienia są bardzo zróżnicowane i w większości przypadków charakteryzują się niską częstotliwością występowania.Kiedy w krajach skandynawskich wprowadzono indeks zdrowia ogólnego, w przeciwieństwie do indeksu zdrowotności wymienia, przyjęto go z dużym sceptycyzmem, głównie z powodu „mitów” związanych z niską odziedziczalnością. Przed 1999 r. poziom genetyczny dla ogólnego stanu zdrowia malał zarówno u buhajów, jak i u krów (wyk. 1 i 2). Głównym powodem była niska presja selekcyjna, wynikająca z niskiej wagi ekonomicznej. Niemniej jednak, ogólny stan zdrowia jako cecha, „nieoczekiwanie” się poprawił.
Koncentracja na zdrowotności, a nie produkcji
Około roku 2000, cele hodowlane w krajach skandynawskich zmieniły się, koncentrując się bardziej na zdrowotności, a mniej na produkcji. Rosła też chęć uwzględnienia cech zdrowotnych w doborze ojców buhajów. I tak, po kilku latach, trend genetyczny dla buhajów zmienił się i stał się pozytywny. Należy zauważyć, że w przeciwieństwie do innych cech, poziom genetyczny dla ogólnego stanu zdrowia buhajów nadal pozostawał w tyle za populacją żeńską.
Około 2007 roku poziom genetyczny buhajów przewyższył poziom genetyczny krów, a wkrótce i on również zaczął rosnąć. W 2008 roku utworzono Nordic Cattle Genetic Evaluation, który zaowocował określeniem wspólnego celu hodowlanego dla Danii, Szwecji i Finlandii. Miało to istotny wpływ na trend genetyczny, głównie dzięki wzrostowi wiarygodności indeksu zdrowia ogólnego.
Ostatnia weryfikacja skandynawskiego indeksu zdrowia ogólnego została przeprowadzona w maju 2019 roku (Vilarrasa et al., 2019). Indeks składa się teraz z pięciu podindeksów, których szczegóły przedstawiono w poniższej tabeli.
Skandynawski indeks zdrowia ogólnego
Skandynawski indeks zdrowia ogólnego oparty jest na zarejestrowanych zabiegach w pierwszej, drugiej i trzeciej laktacji. Podindeks ketozy jest nowy i oparty na indywidualnych pomiarach BHB (Kwas 3-hydroksymasłowy) z próbek mleka w Danii i Finlandii. Skorygowano również wagę ekonomiczną dla każdego podindeksu – większe znaczenie przypisano innym chorobom metabolicznym.
W końcu, wagi dla laktacji także zostały dostosowane tak, że większe znaczenie mają przypadki występujące w późniejszych laktacjach. Rezultatem są bardziej wiarygodne wartości hodowlane (zarówno genomowe, jak i konwencjonalne) dla zdrowia ogólnego.
Skandynawski indeks zdrowia ogólnego jest obecnie najbardziej kompletnym indeksem, co skutkuje największym postępem genetycznym w zakresie zdrowotności i odporności na choroby i zaburzenia inne niż mastitis. Inne kraje również dostrzegły wartość selekcji genetycznej w tym obszarze. Podobne indeksy pojawiają się teraz w takich krajach jak Niemcy i Stany Zjednoczone.
autor: Lars Peter Sørensen and Hans Stålhammer, VikingGenetics